گواهی سپرده کالایی و تاثیر آن بر صنایع تکمیلی

محمدحسین بابالو؛ مشاور ارشد انجمن ملی صنایع پلیمر ایران

با توجه به زیرساخت‌های قانونی و فقهی که در بازار سرمایه وجود دارد، می‌توانیم بگوییم که گواهی سپرده کالایی مادرابزارهای مالی است و وقتی این ابزار را در اختیار داشته باشیم می توانیم به سمت استفاده از ابزارهای پوشش ریسک نوسان قیمت یا استمرار و امنیت عرضه حرکت کنیم.

دلیل اصلی که انجمن ملی صنایع پلیمر ایران از ابتدا بر آن تاکید داشت، همین موضوع بود و مهم ترین سرعت‌گیری که تاکنون در مسیر اجرای این گواهی وجود داشت هم در وهله اول موضوع قانونی مالیات بود به این معنی که معافیت مالیاتی ذیل ابزارهای مالی هرچند که در قانون ابزارهای مالی سال 1388 مورد اشاره قرار گرفته و شورای عالی بورس هم سال 1393 در مورد آن نظر مثبت داده بود اما تاکنون به صورت واقعی اجرا نشده بود اما اکنون این دستورالعمل صادر شده ذیل قانون بودجه نگرانی‌های موجود در مورد این موضوع را رفع می‌کند.

موضوع دوم اینکه انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، از همان ابتدا تمرکز را بر کالاهایی گذاشت که غیربهین یابی بودند به این معنی که امکان خرید این اقلام برای همه وجود دارد، بنابراین استفاده از ابزارهای مالی با محوریت گواهی سپرده در حجم بالا برای مصرف‌کنندگان ایجاد می‌شد. در شرایط فعلی با راه‌اندازی گواهی سپرده چند اتفاق رخ می‌دهد که برای تشریح آن باید اشاره کرد که در ابتدا این قانون برای دو کالا از جمله پلی استایرن و پلی‌کربنات اجرایی شد که هر دو در آن زمان بهین‌یاب نبود و هنوز هم سخت‌گیری کمتری بر بهین‌یابی بودن این دو کالا وجود دارد. با توجه به این شرایط در صورت راه‌ندازی قردادهای گواهی سپرده، خریدار می‌تواند از انبار بورس کالا، کالای مورد نیاز خود را در حجم‌های پایین‌تر، حتی چند پالت هم خریداری کند بنابراین بحث ضریب محموله (تحویل کمتر از حجم مشخص از سوی پتروشیمی‌ها) ناخودآگاه تعدیل می‌شود و این یک فاکتور مهم است. از طرف دیگر این امکان وجود دارد که کالا ابتدا وارد انبارهای کلید در درست بورس کالا شود که به دنبال آن نظارت بیشتری بر شرایط و اطلاعات عرضه کالا ایجاد می شود.همچنین امکان استفاده از قراردادهای مشتقه به منظور پوشش ریسک فعالیت‌ها وجود دارد یعنی می توان از قراردادهای «آتی» یا «اختیار معامله» استفاده کرد. از طرف دیگر با اجرای این گواهی می‌توان صندوق‌های کالایی تعریف کرد که در صورت چابکی عملکرد این پتانسیل وجود دارد که در زمان بالا رفتن قیمت‌ها، فروش اتفاق افتد و در زمان کاهش قیمت‌ها یا زمانی که با افزایش حجم عرضه نسبت به حجم تقاضا رو به رو هستیم، خرید صورت گیرد بنابراین آرامش بیشتری را برای بازارها به همراه دارد.

سحن آخر آنکه، پیگیری‌هایی که در گذشته از سوی انجمن ملی صنایع پلیمر ایران انجام می‌شد، برای محصولات پلیمری بود اما به این معنی نیست که فقط پلیمرها می‌توانند از این ابزار استفاده کنند بلکه فلزات، مواد معدنی و مواد شیمایی که امکان انبار برای آن‌ها وجود دارد، می‌توانند در چهارچوب قرارداد گواهی سپرده کالایی مورد استفاده قرار بگیرند، به جرات می‌توان گفت پیگیری اصلی این قراردادها در حوزه پلیمرها توسط انجمن ملی صنایع پلیمر ایران انجام شد و مصوبات کمیته تخصصی پتروشیمی کارگروه تنظیم بازار هم این مطلب را اثبات می‌کند، بنابراین بعد ازاین ما انتظار داریم که فرآیند ابزارمحور شدن بازارها شتاب بیشتری به خود بگیرد و عرضه کنندگان از این ابزار بیشتر از گذشته استفاده کنند.