یادداشت دکتر برمک قنبرپور؛ نایب رئیس دوم هیأت مدیره و رئیس کمیسیون آموزش انجمن ملی صنایع پلیمر ایران “ پلاستیک‌ها امروز وجود دارند و در آینده هم وجود خواهند داشت“ بیش از یک قرن است پلاستیک‌ها منشأ نوآوريها و تحولات اساسی در جوامع بوده‌اند. هیچ منبعی نمی‌تواند جایگزین پلاستیک‌ها از لحاظ ویژگی‌ها و خواص شود. […]
یادداشت دکتر برمک قنبرپور؛
نایب رئیس دوم هیأت مدیره و رئیس کمیسیون آموزش انجمن ملی صنایع پلیمر ایران
“ پلاستیک‌ها امروز وجود دارند و در آینده هم وجود خواهند داشت“
بیش از یک قرن است پلاستیک‌ها منشأ نوآوريها و تحولات اساسی در جوامع بوده‌اند. هیچ منبعی نمی‌تواند جایگزین پلاستیک‌ها از لحاظ ویژگی‌ها و خواص شود. در سالیان گذشته ظرفیت تولید جهانی پلاستیک‌ها به شدت افزایش یافته است. طبق گزارش انجمن تولیدکنندگان پلاستیک اروپا، در سال ٢٠١٨، ٣٥٩ میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید شده که این توده‌ي عظیم مواد، برابر با ٧٠٠٠ کشتی تایتانیک یا حدود ٣٥٠٠٠ برج ایفل است.
“ این سیاره باید محافظت شود “
براي محافظت از محیط زیست، رسیدگی به موضوع پسماندهاي پلاستیکی بسیار حائز اهمیت است. حداقل ٨ میلیون تن پلاستیک در سال به اقیانوس‌ها نشت می‌کند که معادل ریختن محتویات یک کامیون زباله در هر دقیقه به اقیانوس است. اگر نحوه‌ي نگهداري زباله‌هاي پلاستیکی تغییر نکند، انتظار می‌رود این نشت تا سال ٢٠٣٠ به دو کامیون در دقیقه و تا سال ٢٠٥٠ حتی به چهار کامیون در دقیقه افزایش یابد.
“پارادایم شیفت“
ما به یک پارادایم اقتصادي جدید براي مدیریت تصمیم‌هاي سرمایه‌گذاري، تولید و مصرف در حوزه‌ي پلاستیک‌ها نیاز داریم. بهترین استراتژي در مدیریت پسماندهاي پلاستیکی بر این واقعیت استوار است که محصولات پلاستیکی را بد و شیطانی جلوه ندهیم و در عین حال آسیب‌هاي ناشی از شکست در مدیریت مؤثر آن را برجسته کنیم. یک اقتصاد پلاستیکی جدید بر این فرض استوار است که پلاستیک ها هرگز زباله نمی‌شوند، بلکه می‌توانند بارها و بارها مورد استفاده قرار گیرند.
“ اقتصاد چرخشی جایگزین اقتصاد خطی“
برخلاف اقتصاد خطی که می‌گیرد، می‌سازد و دفع می‌کند، در مدل اقتصاد چرخشی از همان ابتدا فرآیندها و محصولات به‌گونه‌اي طراحی می‌شوند که هیچ ماده اي هدر نمی‌رود، هیچ آلاینده اي آزاد نمی‌شود و تمامی منابع با پتانسیل کامل خود مورد استفاده قرار می‌گیرند. اقتصاد چرخشی اگر به درستی اجرا شود، به جامعه، اکولوژي و نظام اقتصادي کمک شایانی خواهد کرد. بر اساس برآوردهاي فعلی، سهم اقتصاد چرخشی در اقتصاد جهانی، ١ تریلیون دلار در سال است و در صورت اجراي کامل، مزایاي اقتصادي بالقوه‌ي آن بسیار زیاد است. در این مدل، بازیافت پلاستیک‌ها به عنوان ابزاري جهت حذف آلودگی‌هاي پلاستیکی و در عین حال کاهش تقاضا براي منابع خام به منظور ساخت اقلام پلاستیکی تازه محسوب می‌شود. این روش در عین حال که انرژي را حفظ می‌کند، پلاستیک را از مکان‌هاي پیش بینی نشده مانند اقیانوس‌ها دور نگه می‌دارد.
“ چالش‌های اجرای اقتصاد چرخشی“
براي کنترل و مدیریت پسماندهاي پلاستیکی، استراتژيهايمختلف بازیافت اعم از بازیافت مکانیکی، شیمیایی و بازیافت انرژي توسعه داده شده است. چالش‌هاي موجود براي شروع یک اقتصاد چرخشی در حوزه‌ي پلاستیک‌ها، شامل مشکلات اقتصادي، فرهنگی، فنی و اجتماعی می‌شود. مسائل فنی شامل جمع‌آوري و دسته‌بندي زباله‌هاي پلاستیکی‌ست که باید براي بهبود فرآیند بازیافت مراقبت شوند. جداسازي مواد افزودنی از پسماندهاي پلاستیکی نیز یک چالش مهم در رویکرد اقتصاد چرخشی محسوب می‌شود. براي این منظور، فرآیندهاي شیمیایی مختلفی ارائه شده‌اند که البته با محدودیت‌هایی از جمله تجهیزات پرهزینه مواجه‌اند. مسئله‌ي مهم دیگر این است که با گذشت زمان، تخریب زنجیره‌ي پلاستیکی رخ می‌دهد، و این استفاده از پلاستیک‌ها براي کاربرد اصلی آن را غیر ممکن می‌سازد. با چرخه‌هاي مکرر بازیافت، خواص ذاتی پلاستیک‌ها افت می‌کند. جداي از آن، چالش اصلی در دستیابی به اقتصاد چرخشی، اجراي سیاست‌ها و مقررات و نحوه‌ي برخورد آن‌ها با مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان است. از این رو، ایجاد تغییرات لازم در سیاست‌ها به گونه‌اي که همگان از آن آگاه باشند، اهمیت بیشتري یافته است.
براي اجراي اقتصاد چرخشی در حوزه‌ي پلاستیک‌ها، برچسب‌گذاري (Labeling) باید مناسب باشد تا از سردرگرمی افراد جلوگیري شود. به دلیل دانش ناقص یا برچسب نامناسب، مردم مطمئن نیستند که چگونه با پسماندهاي پلاستیکی برخورد کنند یعنی نمی‌دانند آن‌ها را در سطل زباله، سطل بازیافت یا در قسمت مواد کمپوست‌شدنی قرار دهند. برچسب ها باید ساده، واضح و قابل توضیح باشند.
“ تمرین برای اجرای اقتصاد چرخشی“
اولین رویکرد براي دستیابی به اقتصاد چرخشی، استفاده‌ي مجدد از پلاستیک در قالب اجراي طرح‌هایی مانند سامانه‌ي ودیعه‌گذاري و پرداخت (deposit-refund system) است. این طرح هم اکنون در اسکاتلند براي افزایش بازیافت بطريهاي استفاده شده (به ویژه بطريهاي (PET اجرا می‌شود. در این طرح، مصرف‌کننده ٢٠ پÀنی براي خرید یک ظرف یکبار مصرف نوشیدنی پرداخت می‌کند و با برگرداندن بطري خالی، پول سپرده را پس می‌گیرد. اتخاذ چنین طرح‌هایی در سراسر جهان به بهبود چرخه‌اي شدن پلاستیک‌ها کمک می‌کند. رویکرد بعدي باید طراحی محصولاتی باشد که به راحتی قابل بازیافت باشند. استفاده از پلیمرهاي مخلوط براي
جذابیت بیشتر و ارائه خاصیت منحصر به فرد به محصول، دربازیافت آن مشکل ایجاد می‌کند.
” چشم‌اندازِ پیش‌ِ روی بازیافت پلاستیک‌ها ”
– رشد تکنیک‌هاي بازیافت شیمیایی وبیوکاتالیستی مقرون به صرفه و سازگار با محیط زیست؛ همان‌طور که برخی از تکنیک‌ها در حال حاضر به خوبی پیشرفت کرده‌اند مانند بازیافت بیوکاتالیستی پلی استرها.
– طراحی پلاستیک‌هاي جدید باید به گونه‌اي باشد که اجزاي آن به راحتی از هم جدا شوند و در یک
حلقه‌ي بسته قابل بازیافت باشند.
– تولید پلاستیک‌هايزیستی تجزیه پذیر در صورت برآورده کردن خواص فیزیکی و مکانیکی قابل
قبول؛ در این راستا، پلی هیدروکسی آلکانوآت‌ها (PHA) به عنوان جایگزین‌هاي نویدبخشی براي
پلی‌الفین‌ها در آینده شناخته می‌شوند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.