شوک جنگی به اقتصاد ایران

از همان آغازین دقایق مخابره اخبار مربوط به کشمکش‌‌‌‌‌‌های فلسطین و اسرائیل، بعضا تحلیل‌هایی مشاهده می‌شد که به احتمال سرایت آتش جنگ به ایران اشاره داشت. فارغ از درستی یا نادرستی طرح چنین تحلیل‌ها و سناریوسازی‌‌‌‌‌‌هایی، کارشناسان بر این اعتقادند که یکی از روندهای سنتی در بازارهای دارایی کشور ما این‌گونه است که در مواقعی که سایه ریسک‌ها و کشمکش‌‌‌‌‌‌های سیاسی و نظامی در منطقه پدیدار می‌شود؛ بازارهایی مانند بازار ارز و بازار طلا و سکه با رشد افسارگسیخته قیمت‌ها همراه می‌شوند و در مقابل بازاری مثل بورس تهران با کاهش قیمت‌ها و سرخپوشی یکدست کلیه نمادهای معاملاتی همراه می‌شود. در روزهای اخیر نیز چنین موضوعی رنگ واقعیت به خود گرفت و به‌رغم افزایش قیمت‌ها در بازار ارز و طلا و سکه، بورس تهران بی‌‌‌‌‌‌توجه به سمت‌‌‌‌‌‌وسوی حرکت این بازارها به حرکت در مسیر نزولی ادامه داد. دلیل این امر نیز به وزن سنگین ریسک‌های مذکور در محاسبات ذهنی سرمایه‌گذاران بازمی‌گردد.

به همین دلیل هم از لحظه شروع این جنگ تا کنون که دو روز از آن می گذرد، تهران نوسانات اقتصادی زیادی را تجربه کرده است. نرخ دلار در معاملات غیررسمی بالاتر رفته و با ثبت رقم 53هزار تومان، به بیشترین رقم سه ماه اخیر رسیده است. شاخص بازار سهام نیز با افت ۲.۵درصدی در یک روز در آستانه از دست دادن کانال ۲میلیون و یک‌هزار واحدی قرار گرفته و به ‌نظر می‌رسد که این اثر موقت ناشی از واکنش فعالان بازار به افزایش نااطمینانی‌ها باشد و برای داشتن چشم‌اندازی از تغییر در روندهای بازار همچنان باید صبر کرد.

با این حال جنگ جدید غزه در روزهای آینده می‌تواند بازارهای جهانی را نیز متاثر کند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که احتمال افزایش قیمت در بازارهای جهانی طلا و نفت در روزهای آینده وجود دارد. در کنار بازارها، گسترده‌تر شدن این جنگ می‌تواند فضای اقتصاد ایران و جهان را نیز تغییر دهد. در حال حاضر اکثر کشورها با تورم بالا روبه‌رو هستند و یک جنگ جدید باعث شارژ قیمت‌های انرژی در آستانه ورود به فصل سرد و افزایش قیمت‌های مصرفی خواهد شد.

تغییر فاز بازار ارز

به عقیده بسیاری از تحلیلگران موج تقاضای ایجاد شده در بازار ناشی از ریسک تنش‌های منطقه‌ای است. در شرایط این‌چنینی پس از ایجاد ریسک‌های سیاسی، بسیاری از افراد با هدف در امان ماندن دارایی‌های غیر نقد خود از شرایط تورمی اقدام به خرید دارایی‌های کم ریسک‌تر مانند ارز و طلا می‌کنند، در نتیجه با افزایش حجم تقاضا، نرخ‌ها‌ نیز در بازار‌های مذکور رشد می‌کند. در همین راستا در واپسین معاملات نقدی بازار امروز نرخ هر برگ اسکناس دلار آزاد در بازار تهران به رقم 53 هزار تومان رسید. هم‌زمان با رشد قیمت دلار، نرخ سکه طلا نیز در بازار نوسانات چشم‌گیری را تجربه کرد. هر قطعه سکه طلا طرح جدید در رقم 31 میلیون و 297 هزار تومان به فروش رسید.

زلزله مجدد در بازارها؟

در دوازدهمین روز از مرداد ماه سال‌جاری، قیمت دلار در کانال 50‌هزار‌تومان معامله می‌شد و اسکناس آمریکایی در این روز از کانال مذکور به کانال پایین‌تر سقوط کرد و 53 روز معاملاتی بود که نتوانسته بود به کانال 50‌هزار‌تومان قدم بگذارد، اما از روز 13مهر، ‌بار دیگر «انتظارات افزایشی» در بازار ارز نمایان شد و قیمت دلار برای فتح مجدد کانال 50‌هزار‌تومان خیز برداشت و در همین روز دلار وارد کانال 50‌هزار‌تومان شد.

بهای شاخص ارزی، معاملات روز 15 مهر را نیز با افزایش 700‌تومانی نسبت به‌روز معاملاتی قبل به پایان رساند تا «تنور داغ انتظارات» در بازار ارز، افروخته‌تر از قبل شود. در روز یکشنبه، شتاب افزایش قیمت‌ها تندتر شد و قیمت دلار توانست کانال 52‌هزار‌تومانی را نیز پس از مدت‌‌‌‌‌‌ها تصرف کند. گفتنی است که آخرین‌باری که دلار توانسته بود در کانال 52‌هزار‌تومان معامله شود به 2خرداد سال‌جاری برمی‌گردد و بهای اسکناس آمریکایی در سه روز معاملاتی توانسته از کانال 49‌هزار‌تومان تا کانال 52‌هزار‌تومان رشد داشته‌باشد. این در شرایطی است که امروز حتی برای ساعاتی در کانال 53 هزار تومان نیز قرار گرفت.

همین موضوع سبب شد تا «آتش انتظارات» در بازار طلا و سکه نیز مجددا شعله‌‌‌‌‌‌ور شود. قیمت سکه که تا چند روز قبل تا نیمه‌‌‌‌‌‌های کانال 26‌میلیون ‌تومان عقب‌نشینی کرده‌بود، در روز گذشته با رشد 4.92‌درصدی توانست به قیمت 29‌میلیون‌تومان برسد و از کف ثبت‌‌‌‌‌‌شده در ماه‌های اخیر، رشد 9.4‌درصدی داشته‌باشد. البته قیمت آن امروز در کانال 31 میلیون و 300 هزار تومان قرار گرفت.

قیمت هر‌گرم طلای 18 عیار نیز با رشد 4.65‌درصدی به 2‌میلیون و 410‌هزار‌تومان رسید. در سایر قطعات خانواده سکه طلا نیز «نیم‌سکه» با رشد 3.95‌درصدی به قیمت 15‌میلیون و 790‌هزار‌تومان رسید ‌و «ربع سکه» نیز با رشد عجیب و غریب 6.41‌درصدی؛ به 10‌میلیون و 793‌هزار‌تومان رسید.

واگرایی بورس با اسکناس آمریکایی

تغییر قیمت در بازارهای دارایی فوق‌‌‌‌‌‌الذکر در حالی به‌ثبت رسیده که بورس تهران در روز گذشته یکی از شدیدترین ریزش‌‌‌‌‌‌های ماه‌های اخیر خود را ثبت کرد و «شاخص‌کل بورس تهران» با افت 51‌هزار و 623‌واحدی، برای پنجمین‌بار در سال‌جاری در آستانه از دست‌‌‌‌‌‌دادن کانال 2‌میلیون‌واحدی قرار گرفته‌است. افت 2.51‌درصدی نماگر اصلی بازار سهام، بیشترین نزول این شاخص از 26تیر سال‌جاری بود. «نماگر هم‌‌‌‌‌‌وزن» نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد؛ با افت قابل‌‌‌‌‌‌توجه 3.67‌درصدی همراه شد.

گفتنی است که افت روز گذشته این شاخص؛ بیشترین ریزش شاخص هم‌‌‌‌‌‌وزن از 23 اردیبهشت سال‌جاری بود. در فرابورس نیز شاخص اصلی این بازار با کاهش 2.57‌درصدی همراه شد و به پله‌های ابتدایی کانال 25‌هزار ‌واحدی رسید. این شاخص نیز بیشترین افت خود از 25تیر سال‌جاری به بعد را تجربه کرد. مضاف بر ثبت عملکرد منفی در نماگرهای سهامی؛ به لحاظ ورود و خروج پول حقیقی نیز روز گذشته؛ یکی از بدترین آمارهای ماه‌های اخیر به‌ثبت رسید. در روزی که گذشت،‌ هزار و 364‌میلیارد‌تومان نقدینگی حقیقی از بازار سهام خارج شد. خروج پول حقیقی روز گذشته؛ بیشترین میزان این متغیر آماری از 20تیر سال‌جاری بود. افزون بر این، در روز قبل، کلیه صنایع بورس تهران با خروج پول حقیقی همراه بودند. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز در روز یکشنبه؛ مقدار 4‌هزار و 975‌میلیارد‌تومان را ثبت کرد.

حال باید منتظر ماند و دید درگیریها در منطقه تا چه اندازه می تواند اقتصاد ایران را تحت الشعاع قرار دهد.