کلیددار ارزش‌آفرینی صنعت پتروشیمی

اختصاصی اینپیا- صنایع تکمیلی پرچم‌دار اشتغالزایی و ارزش‌آفرینی در زنجیره ارزش محصولات پتروشیمیایی است. با توجه به نزدیکی به برگزاری ایران‌پلاست پانزدهم، توجه به این نکته بسیار مهم بوده آن‌هم در شرایطی که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفته است.

گستردگی مطالب مطرح‌شده از سوی اهالی صنعت در حضور مقام معظم رهبری به‌قدری جذاب بوده که مورد تحسین بسیاری از فعالان این عرصه قرار گرفته است. توجه به بخش خصوصی واقعی در حوزه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمیایی با محوریت صنایع پایین‌‌‌دستی از‌جمله مواردی بود که در این نشست مورد بحث قرار گرفت. در این خصوص در گفت‌وگویی با مهدی نکومنش، رئیس پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران به این مطالب پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

* در نشست با مقام معظم رهبری چه مباحثی مطرح شد؟

در این نشست تعدادی از نخبگان از صنایع متنوعی حضور داشتند و به‌نظر من مطالبی که هر کدام از خبرگان صنعتی در حوزه فعالیت خود به آن پرداختند بسیار جالب بود و به نظر می‌رسد انتخاب بسیار خوبی صورت گرفته بود و تأکید می‌کنم صحبت‌های خوبی شد. چون از همه زمینه‌ها و حوزه‌ها ازجمله صنایع غذایی، صنایع کشاورزی، صنایع شیمیایی، صنایع های‌تک و آی‌تی همه در آنجا حضور داشتند و انتخاب بسیار خوب و جامع و کاملی بود.

* نظر شما در خصوص بهترین شیوه حمایت از صنایع تکمیلی چیست؟

اگر (ملزومات و اختیارات) را به دست بخش خصوصی بسپارند البته بخش خصوصی واقعی؛ به‌طور کامل تمام مشکلات آنها مرتفع خواهد شد. کمااینکه تمام کشورهای دنیا که از این منظر مشکلی ندارند دلیلش این است که آنها را به بخش خصوصی (واقعی) سپرده‌اند و دولتی‌ها حضور خود را کمرنگ کرده‌اند و تسلط خود را به بخش خصوصی واگذار کرده‌اند.

* به نظر شما وظیفه بخش دولتی و بخش خصوصی در خصوص بهبود سازوکارهای تولیدی و رشد اقتصادی و  افزایش سرمایه‌گذاری چیست؟

بخش دولتی باید نظارت داشته باشد تا کارها به بهترین شکل انجام شود. یعنی فقط مدیریت آنها را برعهده بگیرد، راهبری کند، برنامه‌ریزی داشته باشد که متأسفانه (باید اذعان کرد) هیچ‌گونه از این کارها را انجام نمی‌دهد.

اوضاع در حوزه پتروشیمی هم همین‌طور است، به‌خصوص در صنایع پایین‌دست. شخصاً پیگیری و بررسی کرده‌ام و اگر کسی ادعای این را دارد که صحبت‌های بنده اشتباه است دليل ارائه كند و چون مطالعه کرده‌ام عنوان می‌کنم؛ هیچ راهبردی برای صنایع پایین‌دستی پتروشیمیایی در هیچ زمینه‌ای در کشور وجود نداشته‌ است. اگرچه این راهبرد برای صنایع بالادست وجود داشته است. صنایع پتروشیمی چندین برنامه جهش صنعتی ذیل برنامه‌های جهش اول و دوم داشته‌اند اما بالاخره برنامه‌ای برای این حوزه وجود داشته است. این در حالی است که در صنایع پایین‌دست همین موارد نیز وجود نداشته و درحال حاضر به‌نظر بنده یک خلأ رگولاتوری (تنظیم‌گری) واقعی؛ نه دولتی در این صنایع به‌شدت به‌چشم می‌خورد.

در نهایت می‌توان این‌گونه عنوان کرد که در حوزه صنایع شیمیایی و پتروشیمی؛ صنایع ما نباید به داشتن مواد اولیه‌ای (که در حقیقت در خلال برخی جلسات در مورد تامین آنها هم داریم به مشکل برخورد می‌کنیم) سردرگم شده گویی فریب بخوریم همه چیزهایمان را دولتی کنیم، چرا که دولتی‌ها همه اینها در اختیارشان است.

در حوزه صنایع پتروشیمیایی؛ کشورهای دیگر هیچ‌کدام از این مواد اولیه را ندارند ولی از آن کسب درآمد می‌کنند. ما به‌نظرم باید اینطور بگویم که آنها بیشتر بخش خصوصی‌شان فعال است. بخش خصوصی چون مبنایش، مبنای سود است، طبیعتاً روی مسائلی که توجیه اقتصادی داشته تمرکز می‌کند، به تعقیب سودآوری رفته و نهایتاً راه خودش را پیدا می‌کند. هر کدام از آنها هم که نتوانند رقابت کنند؛ از بین خواهند رفت زیرا این حوزه اقتصادی بسیار بی‌رحم است. آنهایی باقی می‌مانند که بقای اصلح هستند و نهایتاً باقی می‌مانند. در ایران هم کسانی را داریم که بخواهند این کارها را انجام دهند اما متأسفانه با داشتن این منابع که در نفت و گاز ما در دنیا دوم هستیم ولی در حال حاضر به یک وضعیت بسیار ناگواری افتاده‌ایم که مجبور هستیم حتی بعضاً گاز وارد کرده تا مصرفمان را مدیریت کنیم. همگی اینها مسائلی هستند که دولتی شدن باید به‌شدت از آن فاصله بگیرد؛ به‌طور واقعی نه این‌گونه که با واگذاری سهام‌های دولت در پتروشیمی 92‌درصد آن مجدداً دولتی باشد ولی به اسم خصوصی، اینطور نباشد.