از تامین اشتغال زباله‌گردها تا تحقق اقتصاد چرخشی، با توسعه بازیافت

مرضیه صدری- کارشناس روابط عمومی انجمن ملی صنایع پلیمر ایران

صنایع پلیمر از مهمترین تامین کنندگان برای ساخت انواع ابزار و وسایل مورد نیاز در زندگی روزمره است و تقریباً در تمامی صنایع از جمله خودروسازی، ساختمان سازی، پوشاک، پزشکی، بسته بندی، کامپیوتر و… به کار می رود.

بدون شک زندگی بدون پلاستیک ممکن نیست اما چالشی که سال‌های اخیر پلاستیک برای جهان ایجاد کرده‌، آن است که برخی از پلاستیک‌ها پس از اتمام تاریخ مصرف به پسماندهای نسبتاً خطرناک تبدیل می‌شوند.

برای حل این چالش صنعت بازیافت وارد بازی شده و موجب می‌شود پلیمرها به چرخه مصرف بازگردند و از تبدیل آنها به زباله و پسماند غیر قابل مصرف جلوگیری می‌کند.

آمارها نشان می‌دهد انسان‌ها در سرتاسر دنیا طی یک سال بین ۱ تا ۵ تریلیون کیسه نایلونی استفاده می‌کنند و اغلب آن‌ها کیسه‌های خرید(شاپینگ بگ) بوده و درصد بالایی از این رقم در آمریکای شمالی و اروپا مصرف می‌شوند.

همچنین اکثر این کیسه‌ها از نوع پلاستیک‌های زیست تخریب پذیر نبوده و حدود ٨٠٠ سال زمان برای بازگشت به طبیعت نیاز دارند، نکته قابل تامل آنکه میانگین عمر یک کیسه پلاستیکی بیش از ١۵ دقیقه نیست.

این در حالی است که با بازیافت یک تن ضایعات پلاستیک و تولید گرانول پلاستیک می‌توان تا ٣.١۶ بشکه نفت خام را ذخیره کرد.

همچنین گفته می‌شود که با بازیافت ضایعات پلاستیک می‌توان ۴۰ درصد از انرژی الکتریکی به کار رفته در تولید یک تن پلاستیک یعنی معادل ۵.٧٧۴ کیلووات برساعت صرفه‌جویی کرد.

اما صنعت بازیافت با وجود همه مزایایی که دارد هنوز در کشور ما نتوانسته آنطور که لازم است توسعه پیدا کند و ضرورت فعالیت هر چه بیشتر دست‌اندرکاران این صنعت در کشورمان به شدت احساس می‌شود.

پرواضح است که بنیان اصلی جامعه و اقتصاد آن وابستگی جدایی ناپذیری به محیط زیست دارد که یکی از مهم‌ترین ضرورت ها در راستای حفظ این دارایی مهم؛ یعنی محیط زیست، توسعه صنعت بازیافت است.

صنعت بازیافت می‌تواند مزیت‌های بسیاری برای کشور داشته باشد. به عنوان مثال توسعه اقتصاد چرخشی در کشور نه تنها هزینه‌های دفع پسماند را کاهش می‌دهد بلکه به متعادل کردن هزینه‌های تولید نیز کمک می‌کند و می‌توان با قرار دادن مواد اولیه بازیافتی در اختیار تولیدکنندگان، با صرف هزینه کمتری به تولید کالای جدید پرداخت.

در حال حاضر در کشورهای اروپایی مواد اولیه با کیفیت بالایی از طریق صنعت بازیافت بدست می‌آورند، اما هنوز تکنولوژی‌های این صنعت در کشور ما آن طور که باید و شاید توسعه نداشته است.

از سوی دیگر سیستم دستیابی بازیافت کنندگان به مواد بازیافتی در کشور معیوب و دارای نواقص زیادی است. همه ما با صحنه‌های ناخوشایندی مواجه شده ایم که افرادی به زباله‌گردی در سطل‌های زباله به دنبال مواد بازیافتی مشغولند تا آن را به دست بازیافت کنندگان برسانند، در حالی که با ایجاد یک ساز و کار مناسب می‌توان همین افراد را در سیستم توزیع و دسترسی بازیافت کنندگان به مواد بازیافتی مشغول به کار کرد.

مواد پلاستیکی فرمول‌های مختلفی دارند و باید قبل از بازیافت برای تولید محصولات جدید منظم شوند پلاستیک‌های مخلوط می‌توانند بازیافت شوند، اما به ارزشمندی ضایعات پلاستیکی مرتب شده نیستند؛ زیرا خواص فیزیکی پلاستیک‌های بازیافت شده ممکن است با هم تفاوت زیادی داشته باشد.

برای بازیافت و تبدیل زباله پلاستیکی به پلاستیک‌های بازیافتی چندین مرحله وجود دارد. بازرسی، خرد کردن و شستن، مرتب کردن پلاستیک‌ها در مخزن شناور سازی، خشک کردن، ذوب کردن، صاف کردن، ساچمه‌ای شدن و… که در تمامی این مراحل می‌توان از نیروی انسانی نیز کمک گرفت.

در مجموع می‌توان از جمله مهم‌ترین و ساده‌ترین مزایای صنعت بازیافت برای کشور را حفاظت از محیط زیست، کاهش هزینه‌های تولید برای برخی محصولات که امکان تولید با مواد بازیافتی دارند و اشتغال‌زایی با ایجاد چرخه توزیع دانست که همه این فرآیند در نهایت منجر به توسعه اقتصاد چرخشی و رشد کشور می‌شود.