توافق‌های موقت ادامه‌دار می‌شود

هادی خسروشاهین، کارشناس حوزه برجام در چهارمین همایش اقتصاد صنایع  پلاستیک در ایران به ترسیم دورنمای توافق یا عدم توافق برجام و تبعات سیاسی و اقتصادی آن پرداخت. وی در شروع این سخنرانی گفت: امروز به اقتصاد و سیاست به عنوان ۲ علم مستقل از یکدیگر نگاه نمی‌شود. در بازخوانی تاریخ اقتصادی جهان این موارد مورد توجه قرار می‌گیرد. به طور مثال در دهه 1980 تلاش هایی شد برای عملیاتی شدن نسخه نئولیبرالیسم فریدمن، اما در بازخوانی‌های جدید نکته‌ای که به آن اشاره می‌شود این است که اگر سیاست مشت آهنی وجود نداشت که توسط خانم تاچر یا آقای ریگان اجرایی شود، هیچ‌گاه سیاست نئولیبرالیسم فریدمن به حوزه عمل نمی‌رسید.
بنابراین امروز در فضایی صحبت می‌کنیم که می‌توان گفت: در جامعه کنونی هر امر سیاسی، اقتصادی است و هر امر اقتصادی سیاسی است. به ویژه در کشورهای نفتی و حوزه خلیج فارس، نقش متغیرهای سیاسی و دولتی اهمیت بالایی دارد.
وی افزود: سیاسی بودن امور در کشورهای منطقه خلیج فارس در وهله اول به دامنه و گستردگی مداخله دولت در حوزه اقتصاد بازمی‌گردد، درواقع عدم توازن میان قدرت دولت و جامعه باعث مداخله گسترده دولت شده است. در این مناطق دولت قوی در برابر جامعه ضعیف قرار گرفته و این مورد از مهم‌ترین دلایل کم‌جانی بخش خصوصی در ایران است. در وهله بعدی در کشورهای نفتی بخش عمده  تولید ناخالص داخلی وابسته به درآمدهای نفتی است که این درآمدها نیز تحت تاثیر مناسبات سیاسی در نظام سرمایه‌ داری است. در کنار موارد ذکر شده در خصوص کشور ایران با شرایط ویژه‌ تحریم طولانی مدت  40 ساله نیز مواجه هستیم. این تحریم درواقع  نظام تنبیه بین‌المللی است که ظرف 4 دهه بر اقتصاد ایران تحمیل شده و البته از سال 2009 به بعد با آغاز تحریم‌های ثانویه شکل جدیدی به خود گرفته است.
خسروشاهین در ادامه گفت: مجموع موارد یاد شده، تنها مقدمه‌ای بود تا ضرورت تاثیر سیاست بر اقتصاد در دنیا و به خصوص کشورهای منطقه خلیج فارس تبیین شود.
این کارشناس سیاسی در ادامه با ارائه آمار وضعیت صنعت هسته‌ای در ایران مختصات سیاسی کشور را تشریح کرد و گفت: امروز میزان ذخایر سوخت هسته‌ای کشور به 4700 کیلوگرم اورانیوم 3.67 درصدی رسیده است؛ طبق برجام ایران مجوز ذخیره 200 تا 300 کیلوگرم سوخت هسته‌ای می‌توانست ذخیره کند. امروز 114 کیلوگرم از کل اورانیوم غنی شده در کشور اورانیوم با غنی‌سازی 60 درصدی است، حدود 470 کیلوگرم  مربوط به اورانیوم با غنی‌سازی 20  درصدی است. تعداد سانتریفیوژها به 13 هزار مورد رسیده که بخش عمده‌ای از آن‌ها ستانتریفیوژ نسل جدید هستند.  درحالی میزان پیشرفت کمی و کیفی هسته‌ای به نقطه کنونی رسیده است که، مطابق برجام از اول ژانویه 2016 به بعد، ایران ااجازه داشت حداکثر 300 کیلوگرم اوراینوم 3.67 درصدی ذخیره کند، تعداد سانتریفیوژها از 6000 نباید فراتر می‌رفت و صرفا باید از سانتریفیوژهای قدیمی استفاده می‌شد و سانتریفیوژهای نسل جدید باید صرفا در بخش تحقیق و توسعه و به میزان محدود مورد استفاده قرار می‌گرفت. بنابراین برنامه هسته‌ای ایران به لحاظ کمی و کیفی پیشرفت قابل توجهی داشت.
خسرواهین در اد امه به گزارش  گروه بین‌المللی بحران در وا شنگتن اشاره کرد و گفت:  ریسک بحران در منطقه خلیج‌فارس به شدت افزایش یافته است. این موسسه فهرست محرک‌های بروز بحران در مناطق مختلف دنیا را شناسایی می‌کند و این فهرست کمک می‌کند تا تصاعد بحران مدیریت شده و از شعله‌وری بحران جلوگیری شود. براساس گزارش گروه بین‌المللی بحران واشنگتن، در مناطق بلندی‌های جولان در لبنان، در دره رود فرات میانی در سوریه، در تنگه هرمز و در بغداد، امکان بروز  بحران افزایش یافته است.
ادامه تخاصم میان تهران و واشنگتن و افزایش درگیری میان ایران و اسرائیل، احتمال بروز بحران در مناطق ذکر شده را تشدید می‌کند.
مجموع موارد ذکر شده باعث شده تا ایالات متحده ظرف ماه‌های اخیر برای کنترل تصاعد بحران در این مناطق به سراغ برنامه و طرح‌ریزی جدید در  چهارچوب سازمانی جدیدی برود. پرونده هسته‌ای ایران، پیش از این در اختیار رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران بود؛ در چهارچوب جدید نقش‌آفرینی شورای امنیت  ملی آمریکا افزایش یافته است. نوع برنامه و چهارچوب کاری برای پیشبرد برنامه تغییر کرده است.
تغییر برنامه آمریکا در خصوص توافق با ایران به علت توسعه کمی و کیفی برنامه هسته‌ای ایران، تحولات ژئوپلتیکی در دنیا به علت جنگ اوکراین و از هم پاشیدن سازوکار 5+1 ، رقم خورده است.
به این ترتیب ایالات متحده لازم دید که به دور از سازوکار 5+1، به صورت مستقل، مذاکرات غیرمستقیم در دوحه و مسقط را برقرار کند.