دکتر فرهاد نیلی در سومین همایش ملی اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران 1401؛

بررسی مهم‌ترین روندهای اقتصاد جهانی

به گزارش روابط عمومی انجمن ملی صنایع پلیمر ایران؛ دکتر فرهاد نیلی استاد دانشگاه و عضو سابق شورای بورس اوراق بهادار در سومین همایش ملی اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران در سخنرانی خود با موضوع بررسی مهمترین روندهای اقتصاد جهانی گفت: چین و آمریکا نماینده یک رفتار در اقتصاد هستند که از سی سال قبل شروع شده اما ممکن است اکنون تغییر رفتار داشته باشند و هر نوع تغییر رفتار در این دو کشور بر همه دنیا تاثیر میگذارد. او افزود: تراز تجاری آمریکا در سال ۱۹۷۵ به بعد به صورت مستمر روند منفی داشته است و علت این اتفاق این بود که آمریکا نظام برابری طلا و دلار را کنار گذاشته و همین ماجرا هم باعث شده است مازاد تجاری در این کشور، سیر نزولی داشته باشد. نیلی بیان کرد: سه دوره مختلف در دو قرن گذشته از نظر تجارت جهانی در دنیا تجربه شده است و سوالی که مطرح می‌شود، این است که سومین سیکل که شرایط فعلی را شامل می‌شود چه روندی را طی خواهد کرد؟ در کشورهایی که نرخ بهره‌وری در بازار مالی جهانی تجربه می‌شود، در در شرایط تعادل حساب جاری اگر کاهش نرخ پس انداز صورت بگیرد، تراز تجاری منفی می‌شود که اگر هزینه‌ها و بدهی‌های دولت هم به این ماجرا اضافه شود، اتفاقی رخ میدهد که در آمریکا شروع شد، یعنی منحنی پس انداز آمریکا رو به عقب رفت و نتیجه آن خروج از حالت مازاد تجاری به کسری تجاری بود. اگر کشوری به صورت مستمر، حساب تجاری منفی را تجربه کند، این موضوع نشان دهنده آن است که یا پس انداز کم شده، یا سرمایه‌گذاری زیاد شده و یا هر دو با هم اتفاق افتاده است که درباره تجربه آمریکا این اتفاق رخ داد.

او گفت: اتفاقی که در دهه ۸۰ و ۹۰ رخ داد این بود که آمریکایی‌ها از رفاه بالاتر برخوردار شدند، مصرف در این کشور رشد پیدا کرد اما سرعت تولید کمتر بود بنابراین پس انداز کاهش پیدا کرد. نرخ پس انداز در این کشور همچنان ۸ درصد است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اتفاق بزرگ دیگری که در دنیا رخ داد و اقتصاد را تحت تاثیر قرار داد نرخ سالمندی است،جمعیت دنیا پیر شده و نرخ مرگ و میر کاهش یافته و نرخ زاد و ولد هم کم شده اما این اتفاق به شکل یکسان در دنیا رخ نمی دهد و باید توجه کرد که هر جا جمعیت سالمند بیشتر باشد، میل به پس‌انداز هم بیشتر است چرا که سالمندان پس‌انداز کننده هستند و اینکه چرا در آسیای شرقی پس‌انداز بیشتر رخ می‌دهد علت این است که که سالمندی جمعیت در این نقطه از دنیا بیشتر است. از سوی دیگر میل به مصرف تبدیل به کسری تجاری می شود و در چین با وجود آنکه سیاست یک فرزند بازنگری شد اما هنوز نرخ زاد و ولد و رشد جمعیت در این کشور کاهنده است در چین یک روند بلند مدت وجود دارد و آن سالمند شدن جمعیت و میل به پس انداز بیشتر و مصرف کمتر است و این موضوع به دولت این امکان را می‌دهد که صادرات بیشتری داشته باشد اما در آمریکا بر عکس این اتفاق تجربه شده است. باید توجه کرد، آنچه بر آمده از تغییرات جمعیتی است بلند مدت خواهد بود
او افزود: از سوی دیگر وقتی کشوری پس انداز بیشتری می‌کند بیشتر هم دارایی خواهد داشت. نسبت دارایی به درآمد در چین یک و نیم برابر متوسط جهانی و دو برابر آمریکاست.

نیلی خاطرنشان کرد: از سه دهه گذشته تولید کارخانه‌ای که تابعی از هزینه نیروی کار بود تغییر کرد، چین با توجه به جمعیت کشور خود توانست هزینه تولید را پایین آورد. از سوی دیگر تولید کارخانه ای با تولید آلایندگی همراه است اما چون چین عضو هیچ یک از کنوانسیونهای مرتبط با این موضوع نبود توانست این موضوع را مدیریت کند از سوی دیگر تولید کارخانه نیاز به فضا و مکان دارد که چین آن را هم تامین کرده و در نهایت موضوع حمل و نقل هم با وجود بنادر در چین به خوبی پیشرفت کرد اما این اتفاق در آمریکا رخ نداد. نیلی با تاکید بر روابط دوسویه میان آمریکا و چین افزود: مازاد تجاری چین و کسری تجاری آمریکا یک روی قضیه است اما این دو کشور بدون هم امکان حیات ندارند و فرگوسن این پدیده را چیمریکا نامیده با کاهش مستمر سهم اشتغال در صنایع کارخانه ای در آمریکا، واردات محصولات از چین افزایش یافته است، هنوز ۳۳ درصد تولیدات چین صنایع کارخانه ای است که نیاز به بازار دارد، ترکیب تراز تجاری چین برآیند یک مازاد ناشی از کارخانه ها و یک کسری ناشی از خدمات بود اما کشوری که سالهای طولانی رشد اقتصادی دو رقمی داشته و این موضوع به افزایش مصرف منتهی نشده و رفاه داخلی چین افزایش پیدا نکرده است.

نیلی افزود: برآورد اکونومیست از قدرت اقتصادی چین بر حسب سهم این کشور از gdp این است که چین آمریکا را پشت سر گذاشته و ۱۶ درصد قدرت اقتصادی دنیا را در دست دارد اکنون بزرگترین شریک تجاری آمریکا و اروپا است اما آیا این ظرفیت می تواند ادامه یابد؟ ادامه این ظرفیت بستگی به تعداد یونیکورن ها و استارتاپ های بالای یک میلیون دلاری دارد. چین با ۱۸۰ یونیکورن بعد از آمریکا دومین ظرفیت رشد دیجیتال در آینده را دارد و این نشان می‌دهد که این موتور اقتصادی پرقدرت روشن باقی می ماند. با اینکه تعداد یونیکورن های آمریکا بالاست اما چین با سرعت زیادی در حال افزایش یونیکورن های خود است . از نظر ذخایر ارزی هم چین بیشترین تجمع ذخایر ارزی را دارد چرا که به صورت مستمر تولید کرده اما مصرف نکرده بنابراین ذخیره ارزی دارد که بیش از ۲۵ درصد ذخایر ارزی جهان را در اختیار دارد اما نکته قابل توجه این است که ۶۲ درصد ذخیره ارزی چین دلار آمریکاست. در پاسخ به این پرسش که آیا این وضع ادامه می‌یابد یا نه باید گفت کرونا حجم تجارت کالایی در دنیا را کاهش داد از طرف دیگر حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هم در حال کاهش است پس میزان تمایل کشورها برای سرمایه گذاری در کشورهای دیگر کاهش یافته و به میزان سابق نیست. نسبت واردات به تولید هم کم شده مجموعه آنها نشان می‌دهد پارادایمی در حال شکل گیری است که حمایت گرایی را جایگزین جهانی سازی کرده است و به این نتیجه رسیدند که حمایت گرایی منافع مردم را تامین میکند و نتیجه این شرایط موجود نشان می‌دهد که پارادایم اقتصاد جهانی در حال تغییر است.