دکتر پویا جبل عاملی؛

افزایش ریسک تورمی، زمینه‌ساز بی‌ثباتی در وضعیت اقتصاد

به گزارش اینپیا، دکتر پویا جبل‌عاملی، کارشناس اقتصاد پولی و مشاور بانک مرکزی در سومین همایش ملی اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران ۱۴۰۱ درباره پیش‌بینی تحولات قیمتی و تورم گفت: تورم نقطه به نقطه از سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۴۰۰ در ایران نشان می‌دهد که تنها دو سال در دهه ۷۰ تورم بالای سطح ۳۰ درصد بوده است، یعنی اگر روند بلندمدت تورم را در نظر بگیریم در دهه ۹۰ پرش شدیدی مشاهده می‌شود و علت این اتفاق به تحریم ها باز می گردد. او افزود: تحریم‌ها به عنوان یک شوک که منفی، هم ظرفیت‌های تولیدی ایران را تقلیل داده و رشد اقتصادی و رفاه را کاهش داده و هم سطح قیمتی و تورم را متفاوت کرده است. نکته این است که آیا می‌توان تورم را در شرایط تحریمی کاهش داد؟ در شرایط فعلی بحث از چگونگی توسعه به چگونگی فقیر نشدن رسیده است.

جبل‌عاملی بیان کرد: تورم یک تعادل اقتصادی سیاسی است که حاصل دست اقدامات خودمان هم بوده، این اتفاق می‌توانست فقط یک بار رخ دهد و تمام شود اما دلایلی باعث شد تا ادامه یابد. حال سوال این است که چگونه تورم می توانست حالت پایدار پیدا نکند؟ نگاهی به عوامل ایجاد کننده تورم نشان می دهد که تورم همیشه و در همه جا یک پدیده پولی است. بنابراین اصل نقدینگی و چاپ پول عامل ایجاد این تورم بوده، اما چرا چاپ پول رخ می‌دهد؟ دو علت در این زمینه مطرح است، در وهله نخست باید گفت، کسری بودجه یکی از این عوامل است چرا که دولت بیش از درآمد خود هزینه دارد و در سال‌های اخیر با وجود تحریم، درآمد ارزی هم افت پیدا کرده اما هزینه ها همچنان باقی بوده در نتیجه دولت به صورت مستقیم و غیر مستقیم از بانک مرکزی پول گرفته است. به عنوان عامل مهم بعدی می‌توان به ناترازی سیستم بانکی و مالی اشاره کرد، ما باید توجه کرد که این مسائل مخصوص دولت فعلی نیست بلکه موضوع کلی بوده که باید به آن توجه شود، چرا که اگر اصلاح نشود، سیستم بانکی هم نمی‌تواند در چنین شرایطی به درستی کار خود را انجام دهد.

این کارشناس اقتصاد پولی ادامه داد: اگر اجازه دهیم بانک‌ها کار خود را انجام دهند و در بلندمدت پایدار باقی بمانند به نفع تمام اقتصاد و صنایع است اما دولت در این زمینه مداخله می‌کند و برای بانک ها تصمیم می گیرد، از همین رو و به صورت مزمن، سیستم بانکی کم آورده و اضافه برداشت رخ می دهد و نتیجه چنین وضعیتی میشود تورم.

او خاطرنشان کرد: در نهایت می‌توان گفت اگر کسری بودجه وجود نداشت و سیاست پولی انقباضی میشد، این تورم می‌توانست فقط یک بار تجربه شود. با مشاهده داده های بلندمدت، متوجه می‌شویم که نرخ تورم با نقدینگی همخوانی دارد، همین وضعیت در رشد پایه پولی هم مشاهده می شود، سوالی که مطرح می‌شود، این است که آیا وضع نقدینگی و پایه پولی امسال تغییر خواهد داشت؟ با توجه به نرخ بهره بین بانکی متوجه میشویم روند به همان صورت است.

جبل‌عاملی با اشاره به نرخ تورم ماهانه افزود: آمارها نشان می‌دهد در فروردین و اردیبهشت امسال، متغیرهای پولی روند صعودی داشته و به دنبال آن تورم هم صعودی خواهد بود. این در حالی است که آمارهای پژوهشکده پولی و بانکی در اواخر بهمن نشان می دهد که اقتصاد دانان پیش‌بینی کرده بودند که با توجه به احیای برجام تورم تا سال ۱۴۰۲ حتی پاییز ۱۴۰۱ نزولی خواهد بود، اما اتفاقاتی رخ داد که نشان می‌دهد در سال جاری، نرخ نزولی نخواهد بود.

او افزود: تحولات اخیر مانند افزایش نامتناسب دستمزدها و چکاندن ماشه مارپیچ تورم-دستمزد از یک سو و اجرای طرح مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه ها از سوی دیگر نشان می‌دهد که تورم نزولی نخواهد بود. نگاهی به طرح مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه ها نشان می دهد که به طور متوسط همه اقلام و کالاها همزمان با تورم افزایش قیمت داشتند و همچنین تورم در کالاهایی که ارز دولتی دریافت کردند خود را بروز داده است. ضمن اینکه ارز ۴۲۰۰ تومانی به خودی خود تورم‌زا بوده، چرا که ما به ازای تخصیص انجام شده، درآمد نفتی وجود ندارد. بنابراین در چنین شرایطی دولت باید به منابع و مصارف توجه ویژه کند تا این طرح تورم‌زا نباشد. بنابر آنچه گفته شد، متغیرهای پولی در سال ۱۴۰۱ روند قبلی را طی می‌کند اما ریسک تورمی به دلایلی می تواند بالا رود و اگر از یک سطح بالاتر رود پیش بینی بر این است که بی ثبات ایجاد می‌شود و به وضعیتی می رسیم که هیچ کسی نمی داند چه کاری باید انجام دهد و چنین وضعیتی ریسک بالایی دارد.