به پایین یک بطری آب پلاستیکی یا ظرف بیرون‌بر نگاه کنید، ممکن است لوگویی را پیدا کنید که از سه فلش تشکیل شده است که یک حلقه بسته به شکل مثلث را تشکیل می‌دهند. گاهی اوقات به نام فلش های تعقیب، این مهر بر روی بسته‌بندی استفاده می‌شود تا نشان دهد که قابل بازیافت است.
آن فلش‌های کوچک حاکی از یک داستان خوب است، تصویری از دنیایی را ترسیم می‌کند که در آن مواد در یک بطری جدید یا برخی از این محصولات بازیافت می‌شوند و شاید حلقه‌ای بی‌پایان از استفاده مجدد را تشکیل دهند. اما واقعیت بازیافت پلاستیک امروزه با این ایده مطابقت ندارد. فقط حدود 10 درصد از پلاستیک ساخته شده بازیافت شده است. اکثریت قریب به اتفاق در محل‌های دفن زباله یا در محیط زیست جمع شده‌اند.
محققان با ارائه روش‌های بازیافت جدید، که گاهی اوقات بازیافت پیشرفته یا شیمیایی نامیده می‌شود، برای رفع این مشکل تلاش کرده‌اند. اخیراً مطالبی منتشر شده که در آن محققان از یک فرآیند شیمیایی برای بازیافت لباس‌های الیاف مخلوط حاوی پلی‌استر، یک پلاستیک معمولی، استفاده کردند.
چرا این فناوری‌های جدید از نظر تئوری بسیار جذاب هستند و چقدر باید برای رفع مشکل عظیمی که ایجاد کرده‌ایم، پیش برویم؟
یکی از چالش‌های اصلی بازیافت سنتی این است که نیاز به مرتب‌سازی دقیق دارد. این روش برای برخی محصولات مقدور است، اگرچه دشوار باشد. به عنوان مثال انسان‌ها یا ماشین‌ها می‌توانند ظروف شیر را از بطری‌های نوشابه و ظروف بیرون بر جدا کنند، اما وقتی نوبت به محصولات دیگر می‌رسد، تفکیک اجزای آنها تقریبا غیرممکن می‌شود.
مثلا یک لباس را در نظر بگیرید. کمتر از 1 درصد لباس‌ها بازیافت می‌شوند و یکی از دلایل آن این است که بیشتر آنها مخلوطی از مواد مختلف هستند که اغلب شامل الیاف مصنوعی و الیاف طبیعی است. ممکن است در حال حاضر پیراهنی از ترکیب پنبه و پلی‌استر بپوشید و احتمالاً لباس شنای شما حاوی نایلون و الاستین باشد.
غیرممکن است که به صورت دستی یا مکانیکی مواد مختلف را در پارچه جداسازی کنید، بنابراین محققان در حال بررسی روش‌های جدید با استفاده از شیمی هستند.
در مطالعه‌ای که منتشر شد، دانشمندان فرآیندی را نشان دادند که می‌تواند پارچه ساخته شده از ترکیب پنبه و پلی‌استر را بازیافت کند. از یک حلال برای شکستن پیوندهای شیمیایی پلی‌استر در حدود 15 دقیقه استفاده می‌شود و مواد دیگر را عمدتاً دست نخورده باقی می‌گذارد.
اگر این روش با سرعت و در مقیاس بزرگ اجرایی شود، ممکن است روزی این امکان ایجاد شود تا پلی‌استر را از منسوجات ترکیبی با حل‌کردن، از سایر الیاف جداسازی کنند. بدین ترتیب استفاده مجدد از هر جزء در محصولات آینده امکان‌پذیر می‌شود.
اما چند چالش با این فرآیند وجود دارد که در روش‌های بازیافت بسیار دیده می‌شود. اول، رسیدن به مقیاس صنعتی بزرگ دشوار خواهد بود – همانطور که یکی از محققان اشاره کرد، حلال مورد استفاده در این فرآیند گران و پس از استفاده بازیابی آن سخت است.
روش‌های بازیافت نیز اغلب به نوعی باعث تخریب محصول می‌شوند که حل آن مشکلی جدی است، البته این یک ایراد بزرگ برای بازیافت مکانیکی سنتی نیز محسوب می‌شود. اغلب، پلاستیک بازیافتی به اندازه مواد تازه، قوی یا بادوام نیست. در مورد این مطالعه، مشکل در واقع پلاستیک نیست، بلکه در مورد مواد دیگری است که محققان در تلاش برای حفظ آنها هستند.
شروع فرآیند بازیافت منسوجات شامل خرد‌کردن لباس به قطعات ریز است تا مواد شیمیایی به داخل نفوذ کنند و کار خود را برای شکستن پلاستیک انجام دهند. الیاف پنبه را نیز خرد می‌کند و باعث می‌شود که آنها برای تبدیل شدن به نخ جدید بسیار کوتاه شوند. بنابراین به جای یک تی‌شرت جدید، پنبه حاصل از این فرآیند ممکن است شکسته و به عنوان چیز دیگری مانند سوخت زیستی استفاده شود.
پتانسیلی برای بهبود در آینده وجود دارد؛ محققان سعی کردند روش خود را برای جدا کردن پارچه‌ها به گونه‌ای تغییر دهند که الیاف پنبه‌ای به شکل طولانی‌تر حفظ شود، اما تحقیقات گزارش‌شده نشان می‌دهد که این روش تاکنون به خوبی با فرآیند شیمیایی کار نمی‌کند.
لیزا سانگ در پروپابلیکا نگاهی به واقعیت بازیافت تجاری پیشرفته امروزی انداخت. او روی پیرولیز تمرکز کرد که از گرما برای تجزیه پلاستیک به اجزای سازنده آن استفاده می‌کند. همانطور که او توضیح می‌دهد، در حالی که صنعت این روش‌های جدید را به عنوان راه‌حلی برای بحران پلاستیک مطرح می‌کند، واقعیت فناوری امروز با ایده‌آل ما فاصله زیادی دارد.
بیشتر روش‌های بازیافت جدید هنوز در حال توسعه هستند، و بازیابی مواد مفید با نرخ‌های بالا به گونه‌ای که امکان استفاده مجدد از آنها را فراهم کند، واقعاً دشوار است. انجام همه این کارها در مقیاسی به اندازه کافی بزرگ که روشی برای مشکل پلاستیک باشد یا کمی از بار این مسئولیت کم کند، یک چالش بزرگ است.
پنجمین همایش اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران 8 و 9 مهر ماه برگزار می شود.