از زمانی که صادرات به ارسال محدود چند قلم کالا میان کشورهایی که با یکدیگر مرز مشترک داشتند تا امروز که میزان کل گردش صادرات کالا در کشور رقمی حدود 46 میلیارد و ۷۸۲میلیون دلار را نشان می‌دهد و هر تولیدکننده‌ای به دنبال رشد و رونق مسیر صادراتی خود است، ضرورت ایجاد یک مکانیزم که […]
از زمانی که صادرات به ارسال محدود چند قلم کالا میان کشورهایی که با یکدیگر مرز مشترک داشتند تا امروز که میزان کل گردش صادرات کالا در کشور رقمی حدود 46 میلیارد و ۷۸۲میلیون دلار را نشان می‌دهد و هر تولیدکننده‌ای به دنبال رشد و رونق مسیر صادراتی خود است، ضرورت ایجاد یک مکانیزم که ریسک صادرات را کاهش دهد و به نوعی کالاهای صادراتی را بیمه کند، احساس می‌شد از همین رو در سال 1352، سازوکار تازه‌ای با عنوان مرکز توسعه صادرات ایران در وزارت صمت پا گرفت که بعد از چندین سال وقفه بار دیگر از سال 1373 با نام صندوق ضمانت صادرات فعالیت خود را آغاز کرد. برای صادرکنندگان آگاهی از انواع بیمه‌نامه‌ها و ضمانت‌نامه‌ها و همچنین سازوکار حضور کم ریسک در بازارهای جهانی عراق یکی از موضوعاتی است که نمی‌توان به راحتی از کنار آن گذشت از همین رو در گفت و گوی اینپیا با سید امیر برهانی، عضو هیات مدیره صندوق ضمانت صادرات ایران به موضوعاتی مانند بیمه‌نامه کل گردش صادراتی و خدمات اعتبارسنجی، همچنین اقداماتی که این صندوق تاکنون برای حضور کم ریسک صادرکنندگان در بازارهای هدف صادراتی انجام داده است پرداخته شد که در این گزارش می‌خوانید:
در شروع صحبت لازم است توضیحی درباره جایگاه صندوق ضمانت صادرات ایران ارائه شود. صندوق ضمانت صادرات ایران یک شرکت بیمه اعتباری است که به موجب قانون به منظور پوشش ریسک قراردادهای صادراتی تاسیس و سرمایه آن از محل اعتبارات دولتی تامین شده است و بخش عمده مشتری‌های صندوق ضمانت صادرات شرکت‌های صادرکننده خدمات فنی و مهندسی و شرکت‌های پتروشیمی، صادرکنندگان فولاد، آلومینیوم بوده و شرکت های صادرکننده SME از قدیمی‌ترین استفاده کنندگان خدمات صندوق هستند. باید اعلام کرد که آماده آن هستیم برای صادرکنندگان حوزه پلیمر و اعضای انجمن ملی صنایع پلیمر ایران هم در زمینه صادرات محصولات پلیمری بیش از پیش همکاری داشته باشیم .
خدمات صندوق ضمانت صادرات ایران به دو بخش کلی ضمانتنامه و بیمه‌نامه تقسیم می‌شود. در ضمانتنامه آن دسته از افراد که می خواهند از منابع ریالی داخلی استفاده کنند، مخصوصا صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان، صادرات محور، تولیدی و بازرگانی حتی اشخاص حقیقی که بازرگانی انجام می‌دهند، می‌توانند نسبت به درخواست سرمایه در گردش از بانک‌های مختلف اقدام کنند و در گام بعدی، شعب بانک این افراد را به صندوق ضمانت معرفی کرده و صندوق به آن‌ها ضمانتنامه می‌دهد و افراد می‌توانند با اعتبار این ضمانتنامه از بانک مورد نظر وام بگیرند. مزیت این سیستم برای افراد در این است که مشکلات مربوط به وثیقه از سوی بانک‌ها برای اعطای وام مخصوصا برای شرکت‌های نوپا را نخواهند داشت و ضمانت‌نامه‌های صندوق در حکم وثیقه نوع اول مورد تایید تمام شبکه بانکی کشور است.
در واقع ضمانت‌نامه‌های صندوق یک مکانیزم ساده برای اخذ تسهیلات از سیستم بانکی به منظور سرمایه در گردش فعالیت های تجاری به شمار می‌روند.
یکی دیگر از خدماتی که از سوی صندوق ضمانت صادرات ایران به صادرکنندگان ارائه می‌شود، خدمات مربوط به بیمه‌نامه است در این راستا یکی از امکاناتی که صندوق به صادرکننده ارائه می‌دهد، خدمات اعتبارسنجی خریداران خارجی است. از طریق مکاتبه با موسسات همتای خود در کشورهای مختلف، شخص حقیقی یا حقوقی که صادرکننده ایرانی قصد تجارت با آن را دارد اعتبارسنجی می شود و حتی افراد می توانند بدون استفاده از خدمات بیمه نامه فقط از خدمات اعتبارسنجی صندوق استفاده کنند که ریسک صادرات برایشان کم شود. هزینه اعتبارسنجی در بیمه‌نامه های کوتاه مدت و بلندمدت هم حدود 100 یورو است که نیمی از به عنوان هزینه بیمه نامه محاسبه می شود.
فایده‌ای که بیمه‌نامه های صندوق برای صادرکنندگان دارد این است در صورت بروز ریسک های سیاسی وتجاری ، صندوق خسارت مربوط به عدم پرداخت مطالبات صادرکنندگان ایرانی را پرداخت می نماید.(ریسک های تجاری شمامل عدم توانایی مالی به خریدار به دلیل ورشکستگی ،استنکاف خریدار از قبول کالا ،عدم پرداخت بهای کالا در سررسید. ریسک های سیاسی شامل محدودیت در انتقال ارز ، بروز جنگ ،قطع روابط سیاسی وسلب مالکیت وسایر عوامل خارج از اختیار خریدار می باشد.
یکی دیگر از خدمات مربوط به بیمه‌نامه سرمایه گذاری است. اگر سرمایه گذار ایرانی قصد سرمایه گذاری در کشورهای دیگر را داشته باشد مشروط به اینکه 50 درصد کالای اولیه سرمایه گذاری از ایران تهیه شود، ریسک سیاسی پروژه تحت پوشش صندوق قرار می‌گیرد. مضاف بر این حتی اگر شرکت‌های خارجی بخواهند در ایران فعالیت تولیدی منتج به صادرات انجام دهند می توانند از خدمات بیمه ای صندوق استفاده کنند.
در مواقعی که صادرکننده قصد دارد، یک محصول خاص را در بازه زمانی مشخص بیمه کند، از بیمه‌نامه خاص صادراتی استفاده می‌شود اما زمانی که صادرکننده در طول سال کالای مختلف به کشور های مختلف صادر می نماید، می‌تواند از خدمات بیمه‌نامه کل گردش صادرات استفاده کند. به این ترتیب که قراردادی با مبلغ علی الحساب 10هزار یورو با صندوق ضمانت صادرات امضا کرده و بعد از آن برای بیمه کل گردش صادرات در یکسال بدون پرداخت مازاد و بدون نیاز به انجام مراحل متعدد از طریق واحد صدور بیمه‌نامه صندوق نسبت به دریافت بیمه‌نامه اقدام کند که این فرآیند حداکثر هفت روز کاری زمان می‌برد. معمولا افرادی که از خدمات این بیمه نامه استفاده می‌کنند هزینه کمتری به نسبت بیمه نامه‌های موردی پرداخت خواهند کرد. بنابراین برای فردی که صادرات متعددله کشورهای مختلف دارند، به صرفه است که از این مکانیزم استفاده کند.
در شرایط فعلی، با موسسات همتای خود در کشورهای هدف صادرات از جمله کشورهای عمان، قطر، عراق، ارمنستان، روسیه، ازبکستان، قزاقستان، صربستان و مجارستان در یک سال گذشته قراردادهایی منعقد کردیم که بتوانیم به صورت پشتوانه‌ای تقریبا شبیه ساز و کار ال سی پوشش ریسک انجام دهیم و پروژه های مختلف هم در زمینه خدمات فنی و مهندسی و هم با رویکرد کالامحوری و صادرات انجام دهیم.
در این زمینه تفاهمنامه‌ای با شرکت بیمه‌ای همتای ما در کشور روسیه است، منعقد کردیم.این موسسه حوزه نفوذ قوی در کشورهای اوراسیا دارد و به دنبال آن هستیم که به صورت «بیمه اتکایی» مسیر صادرات را برای صادرکنندگان ایرانی که قصد صادرات به این حوزه را دارند، تسهیل کنیم. منظور از بیمه اتکایی هم این است که صندوق ضمانت صادرات ریسک طرف ایرانی صادرات را بردارد و اگزیار هم ریسک طرف روس‌تبار را برداشته و کمک میکند به اینکه اعتماد بین صادرکنندگان دو کشور ایجاد شود. از سوی دیگر برنامه‌ریزی‌هایی با سازمان توسعه تجارت انجام شده که به موجب آن مراکز تجاری در کشورهای مختلف اوراسیا تاسیس شده که در گام نخست اولین کشوری که این مراکز در آن راه‌اندازی شده ارمنستان است چرا که مرز مشترک زمینی با ایران دارد و به نوعی دروازه اوراسیا به شمار می رود. همچنین با اروپاهم ارتباط دارد. از همین رو 18 هزار متر مرکز تجاری در این کشور برای شوروم محصولات صادراتی از ایران تاسیس شده است که صندوق ضمانت صادراتهم در این راستا به نمایندگان این مرکز تجاری مجوز کارگزاری داده که به این ترتیب زمانی که قرار است کالا به ارمنستان صادر شود و مطابق آن به اوراسیا، نیازی به مراجعه حضور برای دریافت بیمه‌نامه به صندوق ضمانت صادرات نیست و در کارگزاری صندوق که در این کشورها مستقر شده، محصولات بیمه‌ای به صادرکننده معرفی می شود و امکان صدور بیمه نامه در همان کشورها وجود دارد. بنابراین نیازی به مراجعه حضوری به صندوق نیست و از طرفی شناخت بازار این کشورها هم در این کراگزاری ها بیشتر است. که از برنامه ریزی های ویژه ماست که با حدف تعرفه ترجیحی برای مبادله با کشورهای حوزه اوراسیا می توان به آینده صادرات با این کشورها امیدوار بود.
از سوی دیگر بعد از پیوستن ایران به پیمان شانگهای که 50 درصد سرزمین های خشکی دنیا را شامل می شود و 45 درصد جمعیت مفید کالابر دنیا در این کشورهاست که ما با تمام صندوق های همتای خود در دنیا از سایناشور چین تا اگزیار روسیه تا قزاق اکسپو قزاقستان و اگزیم گارانت بلاروس ارتباط کاری داریم و میتوانیم از این امکانات استفاده کنیم.
در بازارهای پاکستان چندین بحث وجود دارد که جذاب است. یکی از خدماتی که در زمینه صادرات با این کشور ارائه می دهیم، خدمات ضمانتنامه ای برای اقدامات فنی و مهندسی است. با توجه به مشکل برق در این کشور، پیمانکاران صنعت برق اکنون از خدمات صندوق برای صدور خدمات فنی و مهندسی به این کشوراستفاده می کنند و این سبب شده تا بخشی از تولیدات پاکستان فعال شود که به دنبال آن بازار ما هم رونق پیدا میکند. اکنون ارتباط بین پاکستان و ایران بسیار مناسب است و در یکسال گذشته مذاکراتی بین دو کشور برای استفاده از اگزیم بانک پاکستان در راستای توسعه صادرات انجام شده است. اکنون این بانک شکل گرفته و در کمیسیون مشترک آتی که در این کشور برگزار می شود به ابعاد مختلف آن پرداخته خواهد شد. نزدیک به 100 میلیون یورو در سال گذشته پوشش بیمه‌ای صرفا برای کشور پاکستان داشتیم که نزدیک به 70 میلیون از آن در حوزه انرژی بود.
پنجمین دوره همایش اقتصاد صنایع پلاستیک