مدیر گروه معدن و صنایع معدنی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی وزارت صمت؛

آسیب شناسی توسعه صنایع پلیمری با تاکید بر ملاحظات آمایش سرزمین

دکتر حامد عادلی نیک، مدیرگروه معدن و صنایع معدنی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی وزارت صمت به موضوع «آسیب‌شناسی توسعه صنایع پلیمری با تاکید بر ملاحظات آمایش سرزمین» پرداخت و گفت: در حال حاضر دو میلیارد و ۱۹۰ میلیون تن تولیدات پتروشیمی دنیا را شامل می‌شود که بیشترین مقدار آن معادل ۶۰۰ میلیون تن، در صنعت بسته‌بندی است. برهمین مبنا، گفته می‌شود هرکشوری که بسته‌بندی پیشرفته‌تری ارائه کند نشان‌دهنده پیشرفته بودن کل آن کشور است. ما اگر جمعیت ایران را یک درصد دنیا در نظر بگیریم باید حداقل ۶ میلیون تن از این مقدار را در ایران تولید کنیم که این عدد نهایتاً یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن است. پتروشیمی ما در خدمت صنعت ما نیست. ۷۰ درصد تولیدات ما متانول، اوره و… است که بخش عمده آن صادر می‌شود. آنچه که مورد نیاز صنایع پایین دست باشد بسیار پایین است. ما به راحتی می‌توانیم از همینجا متوجه شویم که سهم تولیدات پتروشیمی در کشور برای صنایع تکمیلی بسیار پایین است. استراتژی توسعه پتروشیمی باید توسعه صنعتی کشور باشد که نیست.

وی در ادامه باتوجه به اکوسیستم صنعتی صنایع پلیمر گفت: چالش‌هایی که در این صنعت وجود دارد در ۵ ردیف، دسته بندی می‌شود. عمده مشکلاتی که در صنعت پلاستیک وجود دارد در مورد چالش‌های تامین مواد اولیه است. دسته دوم، مرتبط به حوزه رگولاتوری است. بحث سوم مرتبط به مشکلات صنایع پشتیبان است، مورد بعدی چالش‌ها در سطح کلان و چالش اخر در سطح خرد است.

عادلی نیک سپس توضیح داد: تولیدات پتروشیمی‌های ایران توازن ندارند، بسیاری از محصولات پتروشیمی انحصاری هستند، قراردادهای بلندمدت بین پتروشیمی و صنایع تکمیلی وجود ندارد، روش‌های تسویه مدت‌دار در بورس هنوز بسیار جای کار دارد.

وی در مورد برخی صنایع پلیمری کشور مثال زد: ما در صادرات فرش ماشینی کمتر از ۱ میلیارد دلار درامد در سال ۲۰۱۸ داشته ایم درصورتی که ترکیه ۸ میلیارد دلار صادرات داشته است این درحالی است که ترکیه واردکننده پلی‌پروپیلن است. ضعف در توسعه صنایع مرتبط و پشتیبان سبب می‌شود که تولید ماشین‌آلات ما با مشکلات عدیده‌ای روبرو بوده و در بسیاری از موارد، واردکننده باشیم.

وی افزود: بحث نوسانات نرخ ارز، مشکلات ناشی از تحریم‌ها مانند بلوکه شدن حساب‌های صادرکنندگان، قواعد و قوانین دولتی و… جزو موارد چالش‌های کلان صنایع تکمیلی هستند و مواردی مانند مقیاس پایین فعالیت عمده شرکت‌ها، مشکل نقدینگی و تامین مالی، ضعف در بازاریابی، ضعف عملکردهای دسته جمعی میان بنگاهی از قبیل کنسرسیوم‌سازی و… از موارد چالش‌های خرد صنعت هستند.

عادلی نیک در مورد بحث آمایش سرزمین گفت: این بحث به توسعه پایدار، رعایت ملاحظات امنیتی، بحث‌های محیط زیستی و… می‌پردازد. طبق نقشه استقرار کنونی واحدهای صنعتی پلاستیک ما، عمده واحدها در بخش‌های خاصی از کشور مستقر هستند. صنایع تکمیلی جزو بزرگترین پتانسیل‌های تولید شغلی در کشور است اما در بخش‌های خاصی شاهد توسعه صنایع هستیم و بسیاری از بخش‌های کشور از صنایع پلیمری محرومند. در صورتی که صنایع پلاستیک در همه جای کشور می‌توانند احداث شوند. یک سری صنایع که مصارف تخصصی از قبیل کامپاندها دارند می‌توانند تجمیع شوند اما مابقی حوزه‌های پلیمری می‌توانند در همه جای کشور مستقر شوند.